‘Een thuisloze jongere kan ook een belastingbetaler worden’

Het team van het Bouwdepot had een maand lang het gastredacteurschap van het platform Iedereen onder een dak, op uitnodiging van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Marleen van der Kolk blikt als programmamanager bij Stichting Zwerfjongeren Nederland en mede-initiatiefnemer van het Bouwdepot terug op een maand vol inzichten en stelt dat er nog veel lessen te leren zijn. ‘Elke politicus, ambtenaar of burger snapt dat je van een maandelijks inkomen van 255 euro niet rond kunt komen. We kunnen het ons alleen niet voorstellen dat er jongeren in die situatie zijn, doordat ze niet terug kunnen vallen op hun ouders.’ 

“In de jaren tachtig zat ik in het voortgezet onderwijs, waar ik creatieve vakken gaf aan leerlingen uit het praktijk- en speciaal onderwijs. Dat maakte echt wat in me los; ik zag jongens en meisjes met een beperkt toekomstperspectief en dat zij zich niet gehoord of gezien voelden. Hun ouders hadden vaak te weinig inkomen door bijvoorbeeld het niet hebben van een betaalde baan. Mede hierdoor lagen de kansen voor deze jongeren op een eigen toekomst anders dan voor hun leeftijdsgenoten met een stabiele thuisbasis, en waarbij de basis als financiële bestaanszekerheid op orde is. Ik zie anno 2020 dat die tweedeling alleen maar groter is geworden.”

 Investeer in jongeren in een kwetsbare positie
“Vaak hoor ik van jongeren, hulpverleners en andere professionals die werken in de uitvoering dat zij ervaren dat veel wetten achter het bureau worden gemaakt waardoor de eerste problemen ontstaan. Een voorbeeld is in mijn ogen de wettelijke onderhoudsplicht die ouders voor hun kinderen hebben in de leeftijd van 18 tot 21 jaar. In de totstandkoming van deze wet zijn geen thuisloze jongeren die het zonder hun ouders moeten stellen, betrokken. Een gemiste kans.” 

‘Iedere politicus, ambtenaar of burger snapt dat je met een maandelijks inkomen van 255 euro niet kan rondkomen.’

“Toch blijven er nog steeds hele gezinnen hun hele leven in de bijstand zitten. De kinderen daarvan ook weer terwijl dit bedoelt is als tijdelijk vangnet. Ik geloof er ook heilig in dat iedere politicus snapt dat je met een maandelijks inkomen van 255 euro niet kan rondkomen, zeker niet als je er alleen voor staat er kamerhuur, borg, lesgeld en eten van moet betalen. Nibud-directeur Arjan Vliegenthart schetste de situatie de afgelopen maand heel erg duidelijk. In deze situatie bouwen de jongeren in deze situatie iedere maand 666 euro aan schulden op en komen nog meer in de problemen. Dat kwam bij mij weer keihard binnen.”

 Een moreel appel aan iedereen
“We willen met het Bouwdepot de weg van een jongere naar dak- of thuisloosheid doorbreken. Deze jongeren kunnen namelijk ook een belastingbetaler worden. Het Bouwdepot gaat in de kern over vertrouwen, durven loslaten en leergeld. Mogen deze jongeren fouten maken op financieel gebied, sparen en investeren in zichzelf door bijvoorbeeld een rijbewijs te halen. Lector Schulden & Incasso Nadja Jungmann kwam deze maand met een treffend moreel appel aan ons allen – van politici tot hulpverleners tot aan ambtenaren en burgers. ‘Durven we om naast deze groep jongeren te staan en ze echt te laten leren en te falen?’ stelde ze.”

Het Bouwdepot wil nieuwe toekomst thuisloze jongeren voorstelbaar maken
“In januari eindigt het Bouwdepot voor de eerste groep van vijf jongeren: Kyra, Rami, Gino, Imane en Shuburney. Onze aandacht in de komende maanden ligt bij een goede borging voor de jongeren. Ook willen we weten of een jaar voldoende is geweest voor de jongeren 18 tot 21 jaar of dat het Bouwdepot langer zou moeten doorlopen.”

“Kyra vertelde me laatst: ‘Slechter kon mijn situatie niet, Marleen. Ik zat in een overleefstand, ik kwam niet rond, kwam niet toe aan leven, ontdekken wie ik ben en wat ik kan en dat kon doordat ik mee mocht doen met het Bouwdepot gelukkig wel. Ik zie het Bouwdepot als een kans en ben er heel erg mee geholpen.’ Jongeren vertellen mij dat ze een Bouwdepot ook zien als een springplank om beter te weten wat ze willen: naar welke opleiding of naar welke (bij)baan. Een duurzamere aanpak. Niet onbelangrijk: de jongeren krijgen tijdens dit jaar ook belangrijke succeservaringen mee.”

“De aanpak van het Bouwdepot is vooral ook bedoeld om te leren en om te kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat de gehele groep thuisloze jongeren – die er alleen voorstaat – geholpen wordt. We willen ook meer inzichten: wat werkt wel en wat niet? Een volgende stap is samen met een gemeente vijftig ‘Bouwdepots’ inzetten bij jongeren op hun achttiende verjaardag, als ze uit de jeugdzorg uitstromen. Zo maakt het Bouwdepot de komende jaren een nieuwe toekomst voor deze jongeren voorstelbaar.”

Marleen van der Kolk (1964) is programmamanager bij Stichting Zwerfjongeren Nederland. De stichting is de landelijke belangenbehartiger van dak- en thuisloze jongeren en wil de situatie van dak- en thuisloze jongeren blijvend verbeteren en jongerendakloosheid voorkomen. Van der Kolk is samen met social designer Manon van Hoeckel mede-initiatiefnemer van het Bouwdepot. Daarvoor was ze werkzaam bij Valente, de branchevereniging voor participatie, begeleiding en veilige opvang.